Phòng, chống bệnh “kiêu ngạo cộng sản” trong một bộ phận cán bộ, đảng viên hiện nay
Ngay từ những ngày đào tạo,
bồi dưỡng các hạt giống cán bộ đầu tiên, Bác Hồ đã sớm nhận ra những biểu hiện,
tính nguy hại của bệnh “kiêu ngạo cộng sản”. Nhận diện và đấu tranh phòng,
chống bệnh “kiêu ngạo cộng sản” cũng là vấn đề rất cần thiết hiện nay.
Kiêu ngạo - xa nhân tâm quần chúng,
tạo cho mình kẻ thù
Ngay từ rất sớm, trong
những bài giảng của đồng chí Nguyễn Ái Quốc tại các lớp huấn luyện cán bộ của
Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên, tổ chức ở Quảng Châu (Trung Quốc) từ năm
1925 đến năm 1927 được tập hợp lại và xuất bản thành sách Đường Kách mệnh năm
1927, khi bàn về “Tư cách của người cách mạng” đã chỉ rõ: “Tự mình phải: Cần
kiệm. Hòa mà không tư. Cả quyết sửa lỗi mình. Cẩn thận mà không nhút nhát. Hay
hỏi. Nhẫn nại (chịu khó). Hay nghiên cứu, xem xét. Vị công vong tư. Không hiếu
danh, không kiêu ngạo”. Như vậy, theo Người, tư cách của người cách mạng chân
chính không có chỗ ngự trị cho bệnh “kiêu ngạo cộng sản”.
Nguyễn Ái Quốc đã nhận
diện rõ những biểu hiện của bệnh kiêu ngạo của cán bộ, đảng viên (CB, ĐV) và
tính nguy hại khôn lường của nó. Trong tác phẩm Người cách mạng mẫu mực,
Người viết: “Không kiêu ngạo. Kẻ kiêu ngạo thì xa lánh nhân tâm quần chúng và
tạo cho mình kẻ thù. Người cách mạng mẫu mực phải khiêm tốn, khoan hòa, lượng
thứ, can đảm khi sa cơ, bình tĩnh khi thắng thế, không bao giờ được quên rằng
cuộc đời mình và sự nghiệp của mình thuộc về toàn nhân loại chứ không thuộc về
mình”. Người giải thích rõ hơn: “Kiêu ngạo-Tưởng mình ở trong cơ quan Chính phủ
là thần thánh rồi. Coi khinh dân gian, nói phô, cử chỉ lúc nào cũng vác mặt “quan
cách mạng” lên. Không biết rằng, thái độ kiêu ngạo đó sẽ làm mất lòng tin cậy
của dân, sẽ hại đến oai tín của Chính phủ”.
Quan điểm này là sự cụ
thể hóa và phát triển quan điểm của V.I.Lênin về “tính kiêu ngạo cộng sản chủ
nghĩa”. Trong bài viết Chính sách kinh tế mới và Những nhiệm vụ
của các ban giáo dục chính trị để báo cáo tại Đại hội II toàn Nga các ban
giáo dục chính trị ngày 17-10-1921, V.I.Lênin đã vạch ra ba thứ kẻ thù chính-kẻ
thù “nội xâm” mà những người cộng sản Nga phải kiên quyết đấu tranh tiêu diệt
chúng. Một trong ba thứ kẻ thù ấy, kẻ thù mà V.I.Lênin nói đến đầu tiên, chính
là “tính kiêu ngạo cộng sản chủ nghĩa”, tức “tưởng rằng chỉ bằng những pháp
lệnh cộng sản là có thể giải quyết được tất cả mọi nhiệm vụ của mình”.
V.I.Lênin cảnh báo, rằng “Không có gì nguy hại và tai hại đối với chủ nghĩa
cộng sản bằng thói lên mặt ta đây là cộng sản”; rằng “nếu một người cộng sản cứ
tưởng rằng ta biết tất cả rồi… thì chính cái tâm trạng ngự trị trong chúng ta
đó làm cho chúng ta thất bại”.
Trong tác phẩm Chớ
kiêu ngạo, phải khiêm tốn, Hồ Chí Minh một lần nữa cắt nghĩa bệnh kiêu ngạo và
chỉ ra hậu quả khôn lường của nó: “Kiêu ngạo là: Khi công tác có ít nhiều thành
tích, ít nhiều thắng lợi, thì lên mặt anh chị, lên mặt công thần. Rồi đối với việc
học tập thì lười biếng, không ra sức nâng cao trình độ của mình. Trong công tác
thì xem thường nhân dân, xa rời quần chúng. Ở trong Đảng thì không thực hiện
chế độ dân chủ tập trung, không tuân theo nguyên tắc tập thể lãnh đạo. Phớt kỷ
luật và chính sách của Đảng và của Chính phủ. Khinh rẻ ý kiến của cấp dưới. Xem
thường chỉ thị của cấp trên. Không muốn chịu kiểm tra, không muốn nghe phê
bình. Thân với những kẻ xu nịnh tâng bốc mình. Xa tránh những người tính trực
nói thẳng... Kết quả của bệnh kiêu ngạo là: Thoái bộ, xuống dốc, rồi đi đến bất
mãn, hủ hóa”.
Đó là những CB,
ĐV mà “số người ấy không hiểu sức mạnh của Đảng chính là ở sự tập trung
thống nhất, ở kỷ luật sắt của Đảng. Họ ít gắn bó với tổ chức, không tin ở lực
lượng và trí tuệ của tập thể. Họ sống và làm việc một cách riêng rẽ, không đoàn
kết và hợp tác với người khác. Hễ có đôi chút hiểu biết, đôi chút thành công
thì tự cao tự đại, vênh vang kiêu ngạo, tự cho mình tài giỏi hơn người. Ở cương
vị phụ trách thì tự cho mình có quyền hơn hết thảy, định đoạt mọi việc; ở ngành
nào, địa phương nào thì coi đó như một giang sơn riêng, không biết đến lợi ích
toàn cục. Họ coi thường những quyết định của tổ chức, họ là những "ông
quan liêu", chỉ thích dùng mệnh lệnh đối với đồng chí và nhân dân”.
Nguồn gốc bệnh “kiêu ngạo” từ đâu?
Theo Hồ Chí Minh, bệnh
“kiêu ngạo” của CB, ĐV không tự nhiên sinh ra, không thuộc về bản
chất vốn có của họ, lại càng không phải bản chất của Đảng ta, nó do nguyên nhân
khách quan và chủ quan mang lại. Về nguyên khách quan, trong tác phẩm Sửa
đổi lối làm việc, Người cho rằng, “Đảng ta không phải trên trời sa xuống.
Nó ở trong xã hội mà ra. Vì vậy, tuy nói chung, thì đảng viên phần nhiều là
những phần tử tốt, nhưng vẫn có một số chưa bỏ hết những thói xấu tự tư tự lợi,
kiêu ngạo, xa hoa v.v.. Những thói xấu đó có đã lâu, nhất là trong 80 năm
nô lệ. Những thói xấu đó, họ mang từ xã hội vào Đảng. Cũng như những người hàng
ngày lội bùn, mà trên mình họ có hơi bùn, có vết bùn. Như thế thì có gì là kỳ
quái? Vì lội bùn thì nhất định có hơi bùn. Cần phải tắm rửa lâu mới sạch. Trái
lại, nếu lội bùn mà không có hơi bùn, mới thật là kỳ quái. Nếu trong Đảng ta,
một đảng mới từ trong xã hội cũ bước ra, nếu nó hoàn toàn không có những người
xấu, việc xấu như thế mới là kỳ quái chứ! Cố nhiên nói thế không phải là để tự
bào chữa”.
Những tư tưởng “thâm căn
cố đế” của xã hội cũ vẫn còn ăn sâu, bám chặt vào nhận thức, tư tưởng, hành vi
của họ: “Nhưng chúng ta cũng phải nhận rằng: Ảnh hưởng xấu của xã hội cũ làm
cho một số đảng viên và cán bộ (trong Đảng và ngoài Đảng) hủ hóa. Họ tưởng rằng
cách mạng là cốt để làm cho họ có địa vị, được hưởng thụ. Do đó mà họ mắc những
sai lầm: Kiêu ngạo, chưng diện, hưởng lạc, lãng phí của công, tự tư tự lợi,
không tiết kiệm đồng tiền bát gạo là mồ hôi nước mắt của nhân dân”.
Về nguyên nhân chủ quan,
Người cho rằng, nó xuất phát từ chủ nghĩa cá nhân mà ra: “Do chủ nghĩa cá nhân
mà sinh ra bệnh quan liêu. Kềnh càng. Kiêu ngạo. Chậm chạp. Làm cho qua chuyện.
Ham chuộng hình thức”. Theo Người, nguyên nhân chủ yếu là “Đảng ta là một đảng
có tính chất quần chúng, có hàng chục vạn đảng viên. Vì hoàn cảnh nước ta mà số
đông đảng viên thuộc thành phần tiểu tư sản. Điều đó không có gì lạ. Dù vì ảnh
hưởng của tư tưởng tư sản mà lúc đầu có đảng viên lập trường thiếu vững chắc,
quan điểm còn mơ hồ, tư tưởng thiếu đúng đắn, nhưng được rèn luyện trong cách
mạng và trong kháng chiến, nói chung đảng viên ta là tốt, trung thành với Đảng,
với cách mạng…". Trong tác phẩm Đạo đức cách mạng , Người một
lần nữa nhắc lại: “Nhưng vẫn có một số ít đảng viên bị chủ nghĩa cá nhân trói
buộc mà trở nên kiêu ngạo, công thần, tự cao tự đại. Họ phê bình người khác mà
không muốn người khác phê bình họ; không tự phê bình hoặc tự phê bình một cách
không thật thà, nghiêm chỉnh. Họ sợ tự phê bình thì sẽ mất thể diện, mất uy
tín. Họ không lắng nghe ý kiến của quần chúng. Họ xem khinh những cán bộ ngoài
Đảng. Họ không biết rằng: Có hoạt động thì khó mà hoàn toàn tránh khỏi sai
lầm”.
Phương thức khắc phục bệnh “kiêu ngạo”
Hồ Chí Minh đã chỉ ra
những phương thức khắc phục bệnh này. Theo Người, để thủ tiêu được kẻ thù nguy
hại và tai hại này, trước hết, CB, ĐV phải nhận thức rõ rằng không
thể xây dựng chủ nghĩa cộng sản bằng việc chỉ dựa vào những kết luận cộng sản
và chỉ thuộc lòng những khẩu hiệu cộng sản. Người yêu cầu: “Chúng ta phải cố
gắng làm, cố gắng học, cố gắng tiến bộ mãi… Chúng ta phải tuyệt đối chống bệnh
kiêu ngạo, phải luôn luôn khiêm tốn. Mọi công tác phải dựa hẳn vào quần chúng,
hoan nghênh quần chúng đôn đốc và kiểm tra. Trong đoàn thể thì phải giữ vững
dân chủ tập trung, tập thể lãnh đạo, phải mở rộng tự phê bình và phê bình, nhất
là phê bình từ dưới lên trên… Khiêm tốn là một đạo đức mà mọi người cách mạng
phải luôn luôn trau dồi”.
Theo Người, phải biết gạt
bỏ thái độ huênh hoang cộng sản, tính tự phụ kiểu trí thức, “tính tự cao tự đại
của người cộng sản”. Người đã từng cảnh báo thái độ tự cao tự đại cũng chính là
một trong những nguyên nhân khiến các đảng cách mạng đi đến chỗ tiêu vong.
Người nhấn mạnh: “Phải khiêm tốn, thật thà… Không ai có thể tự xưng mình là
giỏi lý luận. Do đó phải nêu cao tinh thần khiêm tốn, thật thà. Đào sâu suy
nghĩ khi nghiên cứu các tác phẩm của Mác-Lênin, các bài giảng của các đồng chí
giáo sư bạn, khiêm tốn học tập các đồng chí giáo sư bạn, cái gì biết thì nói
biết, không biết thì nói không biết. Kiêu ngạo, tự phụ, tự mãn là kẻ thù số một
của học tập”. Phê phán thái độ tự cao tự đại, trong tác phẩm “Anh hùng” giả,
anh hùng thật, Người chỉ ra: “Anh hùng giả là những người có độ lượng nhỏ
bé, như cái vỏ hến, một giọt nước cũng đủ đầy tràn. Khi có chút ít thành tích,
thì họ liền ra mặt “anh hùng”. Họ không hiểu rằng: Có thành tích đó là nhờ lực
lượng của quần chúng, nhờ chính sách của đoàn thể. Họ tự cao tự đại, xa rời
quần chúng, xa rời thực tế, không cầu tiến bộ nữa”.
Phải tăng cường mối liên
hệ của Đảng, của CB, ĐV đối với quần chúng được Hồ Chí Minh coi là
rất cần thiết. Trong tác phẩm Xây dựng những con người của chủ nghĩa xã
hội, Người yêu cầu: “Phải yêu kính nhân dân. Phải thật sự tôn trọng quyền
làm chủ của nhân dân. Tuyệt đối không được lên mặt “quan cách mạng” ra lệnh ra
oai… Phải khiêm tốn, gần gũi quần chúng, không được kiêu ngạo; phải thực sự cầu
thị, không được chủ quan. Phải luôn luôn chăm lo đến đời sống của quần chúng.
Phải “chí công vô tư”, và có tinh thần “lo trước thiên hạ, vui sau thiên hạ”.
Đó là đạo đức của người cộng sản”. Đồng thời, phải ra sức học tập ở nhân dân:
“Chẳng những phải lãnh đạo quần chúng, mà lại phải học hỏi quần chúng”. Câu đó
nghĩa là gì? Nghĩa là: Người lãnh đạo không nên kiêu ngạo, mà nên hiểu thấu. Sự
hiểu biết và kinh nghiệm của mình cũng chưa đủ cho sự lãnh đạo đúng đắn. Vì
vậy, ngoài kinh nghiệm của mình, người lãnh đạo còn phải dùng kinh nghiệm của
đảng viên, của dân chúng, để thêm cho kinh nghiệm của mình… Nghĩa là phải lắng
tai nghe ý kiến của đảng viên, của nhân dân, của những người “không quan
trọng”.
Những lời căn dặn
của Bác Hồ về phòng, chống bệnh “kiêu ngạo cộng sản” vẫn còn nguyên giá trị và
tính thời sự trong công tác xây dựng Đảng hiện nay. Chúng ta cần vận dụng tư
tưởng Hồ Chí Minh về phòng, chống bệnh “kiêu ngạo cộng sản” trong quán
triệt và thực hiện triệt để Nghị quyết Trung ương 4, khóa XII của Đảng và
nhất là thực hiện Quy định “Trách nhiệm nêu gương của cán bộ, đảng viên, trước
hết là Ủy viên Bộ Chính trị, Ủy viên Ban Bí thư, Ủy viên Ban chấp hành Trung
ương” theo tinh thần Hội nghị lần thứ 8, khóa XII; Chỉ thị số 05-CT/TW của Bộ
Chính trị về đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí
Minh.
Đây là các nghị quyết,
chỉ thị căn bản của Đảng ta, nếu được quán triệt và thực hiện tốt, thì chẳng
những khắc phục có hiệu quả bệnh “kiêu ngạo cộng sản” của CB, ĐV, mà còn
giúp xây dựng đội ngũ CB, ĐV “vừa hồng, vừa chuyên” theo tư tưởng Hồ
Chí Minh trong giai đoạn cách mạng mới./.
Nhận xét
Đăng nhận xét